Arşivler

Kitap hakkında kısa bir söyleşi; Pollyanna mutlu muydu?

Kitabımın içeriği zihnimde canlanmaya başladığında ilk ilham kaynağım Pollyanna olmuştu. Acaba Pollyanna gerçekten mutlu muydu? 

Yazarken yaptığım araştırmalar beni Amerika’ya, Pollyanna’nın yazarı Elanor H. Porter’ın doğduğu Littleton kasabasına götürmüştü. Orada dünyada Pollyanna ruhunu yaşatmayı hedefleyen Pollyanna of Littleton’dan haberdar olmuş, bir Glad Club olduğunu öğrenmiş, ancak, yazma yoğunluğu arasında bu konu, sadece internet araştırması olarak kalmıştı. Ta ki geçen yıla kadar.

Geçen yıl internetten ulaştığım adrese, Pollyanna’nın ayak izlerini izleyen mutluluk ve pozitif psikoloji ile ilgili kitabımdan söz eden bir eposta gönderdim. Aynı gün Veronica Francis’den cevap geldi. Bir zoom görüşmesi planladık. Veronica, faaliyetleri ve “Glad Club” hakkında bilgi verdi, Eleanor H. Porter’ın hikayesini paylaştı, küçük sevimli dükkânı “Glad Shop”ı gezdirdi ve Glad Club üyeleri ile paylaşmak üzere kitabım hakkında bir kayıt yapmamızı önerdi. Çok heyecanlandım, çünkü bu öneri daha çok insana dokunabilme isteğimi, farklı bir yerde ve farklı bir dilde de yerine getirmeme imkân sağlayacaktı. Hemen bir plan yaptık. Ve bu sohbeti gerçekleştirdik. 

Veronica’ya teşekkür ediyorum. Yakında o da benim konuğum olup neler yaptıklarını ve kendi hikayesini anlatacak. 

*****

As I started to think about the contents of my book, Pollyanna was my first source of inspiration. I wondered if Pollyanna was truly happy.

During my research, it led me to America, specifically to the town of Littleton, where Eleanor H. Porter, the author of Pollyanna, was born. I discovered that there was a foundation in Littleton dedicated to keeping the spirit of Pollyanna alive around the world. However, because of my busy times, I had only explored this topic through online research. That was until last year.

Last year, I reached out via email to an address I found online, explaining my book and its connection to happiness and positive psychology on the footsteps of Pollyanna. The same day, I received a response from Veronica Francis. We scheduled a Zoom meeting. Veronica shared information about her activities there and the “Glad Club” she established. She also shared Eleanor H. Porter’s story and took me on a tour of her charming shop called the “Glad Shop.” Veronica suggested making an online interview  about my book to share with the Glad Club members. I was thrilled because this opportunity would allow me to reach more people in a different place and language. We quickly made a plan and conducted the interview.

I am grateful to Veronica, and soon she will be my guest in my podcast and she will share her own story and their activities about Pollyanna.

S5B5; Mutsuzluk nedir?

🌟 Mutluluk üzerine epeyce konuşuluyor. Kimi zaman haklı, kimi zaman haksız pek çok şey yazılıp çiziliyor, ancak mutsuzluk kavramı genellikle arka planda kalıyor. Bir Sorum Var’ın bu bölümünde kısaca mutsuzluğa değinmek ve mutlulukla arasındaki ilişkiye bakmak istedik.

🌟 Bu bölüm biraz olumlu biraz olumsuz duygulardan, onların etkilerinden ve mutluluk, mutsuzluk ilişkisinden söz ettik. 

Bölümde referans verdiğimiz kitaplar; 

Positivity, Barbara Fredrickson

Mutsuz Olmak, Wilhelm Schmid

Pollyanna Mutlu muydu? Nazlı Kılan Ermut

Keyifli dinlemeler…

Geçmişin Bilgeliğinden Bugüne Bir Hediye: Doğruluk, Gerçeklik, İşe Yararlık Filtresi

Image by Annie Spratt from Pixabay

Bir tanıdığı Sokrates’le sohbeti sırasında “Arkadaşın hakkında neler duydum biliyor musun?” diye sorar. Sokrates, devam etmesine izin vermeden, “Bir dakika, bir şeyler anlatmaya başlamadan önce söyleyeceklerini üçlü filtre testinden geçirelim.” der ve devam eder. “İlk filtre gerçeklik filtresidir, bana söyleyeceklerinin doğruluğundan emin misin?” Adam cevaplar “Şey, tam olarak değil, sadece duydum ve” Sokrates adamın sözünü keser, “Yani bana söyleyeceklerinin doğru olup olmadığını bilmiyorsun. O halde ikinci filtreye geçelim. Bu filtre iyilik filtresi. Arkadaşım hakkında söyleyeceğin şey iyi şeyler mi?” Adam cevaplar “Yok aslında tam tersi.” Sokrates adamın sözünü tekrar keser ve “Yani bana onun hakkında doğruluğundan emin olmadığın, kötü bir şey söyleyeceksin. O halde sıra söyleyeceklerinin işe yarar bilgiler olup olmadığı ile ilgili olan son filtrede. Söyleyeceklerin benim işime yarar mı?” Adam sıkılarak cevaplar “Pek değil.” Sokrates “Bana arkadaşım hakkında doğruluğundan emin olmadığın, kötü ve işime yaramayacak şeyler söyleyeceksin, bence söylenmeye değmezler, unutalım gitsin.”

Sohbet ederken, geribildirim verirken, hatta sosyal medyada paylaşım yaparken, “doğruluk, gerçeklik ve işe yararlık” filtrelerinden oluşan bu bilge testi hatırda tutmak, dedikodunun, birbiri hakkında dayanaksız konuşmanın, doğruluğunun teyit edilmediği bilgilerin paylaşılmasının önüne geçerek, güvene dayalı güçlü ilişkiler için önemli bir alt yapı oluşturuyor. Hal böyle olduğunda dedikodu ve söylentilerle büyüyen ve bulaşan toksik yani zehirli ve sağlıksız iletişimin ortadan kalkması da kolaylaşmış oluyor.

Yaklaşık 2400 yıl öncesinin bilgeliğini bugünkü davranışlara yerleştirmenin gerek iş yaşamında gerekse yaşamın diğer alanlarında giderek daha gerekli hale geldiğini düşünerek, bir Pazar sorusuyla bitirmek istiyorum:

Bir şeyler söylemeden önce “doğruluk, gerçeklik ve işe yararlık” filtrelerinin hatırlanmasının yaşadığım topluluklarda alışkanlık haline gelmesi için ben neler yapabilirim?

Mutluluk, Optimizm ve Helen Keller

Mutluluk konusu eski Yunandan bugüne insanın zihnini meşgul eden bir konu. Kimileri için hayatın parçası, kimileri için de saçma ve uzak durulası bir kavram. Hatta mutluluğun kendi yaşamını sürdürürken zorlandığını söylemek pek de yanlış sayılmaz. En az mutluluk kadar zorlanan kavramlardan biri de optimizm, yani iyimserlik. Optimizmi körü körüne bir olumlu arayışı olarak niteleyenler için saçma, optimizmi yolunda gidenlerden kuvvet alarak hayata devam etmek olarak anlamlandıranlar için değerli. Belki bir seçim yapmak yerine tarafsız bir bakışla anlamaya çalışmak en doğrusudur, kim bilir.

Optimizmi destekleyen “Hayata “her şeye rağmen” farkındalık, umut ve güvenle devam edebilme ve bütünün içindeki detayları görebilme” becerisi, gerçek mutluluğun da temel gereklerinden. Yani aslında bu iki kavram birbirleri ile el eleler. Bu kavramların doğru tanımlanmasının ve hayata dahil edilmesinin keyifli ve faydalı bir yaşam için önemli olduğuna yürekten inandığım için olsa gerek, kitabım Pollyanna Mutlu muydu’yu da bu eksen etrafında yazdım. Ben de bir seçim yapmak yerine tarafsız bir bakışla anlamaya çalıştım. Bilimin bu kavramlarla ilgili söyledikleri, bu kavramlarla ilgili negatif algının nedenleri ve bu kavramları yaşamlarına aktaran insanlar, merak ve araştırma alanımın baş rol oyuncuları haline geldi. 

“Optimizm, başarıya götüren inançtır; umut ve güven olmadan hiçbir şey yapılamaz.” sözlerinin sahibi Helen Keller, bu beceriyi yaşatan önemli örneklerden biri. 

1880’de Alabama’da doğan Keller, 19 aylıkken yakalandığı ateşli hastalık sonrasında görme ve duyma becerilerini kaybediyor. Ailesinin ve Anne Sullivan isimli öğretmeninin desteği ile Braille alfabesi ile okumayı öğreniyor, parmakları ile yazarak iletişim kurmayı başarıyor, müzik çalan ortamlarda titreşimi hissederek müzik dinliyor. Harvard Üniversitesi Radcliff College’dan derece ile mezun olarak dünyada üniversiteyi bitiren ilk görme ve işitme engelli kişi oluyor. İngilizce, Almanca, Fransızca, Latince ve Rusça konuşabiliyor. Kadın hakları, engelli bireylerin eğitim ve rehabilitasyonları konularında çalışmalar yapıyor. “Hayatımın Hikayesi” isimli ilk kitabını 22 yaşında yazıyor. Yaşadığı süre boyunca kitap yazmaya devam ediyor, konuşmalar yapıyor. 1915 yılında kurduğu vakıf, görme kaybı ve körlüğü önleme, tedavi etme, yetersiz beslenme, önlenebilir hastalıklar ve sağlıklı yaşamla ilgili çalışmalarını halen sürdürüyor. 

Keller’ın yaşamı parmak uçlarıyla keşfettiği söyleniyor. 7 yaşındayken ilk öğrendiği kelime “su”. Öğretmeni Anne, Helen’ı bir su pompasının yanına götürüp elini suya tutuyor. Suyun akışını hissetmesini sağladıktan sonra, parmaklarıyla Helen’in avucuna “su” kelimesini yazıyor. Avucunda hissettiği su ile kelime arasındaki bağlantıyı fark eden Helen, nesnelerin isimleri olduğunu anlıyor. Bu yöntem sayesinde kelimeleri hızla öğrenmeye başlıyor. Su kelimesi ile başlayan öğrenme yolculuğu bir kitabının ismine de ilham veriyor: Her Şey Su ile Başladı.

 “Hayatımın Hikayesi” isimli kitabının arkasındaki cümle çok anlamlı: “Bakan körler, işiten sağırlar ve konuşan dilsizlerle dolu olan bir dünyada o, gören bir kör, duyan bir sağır ve kendini ifade edebilen bir dilsizdi.”

Keller’ın kitabında yer alan ve bizi yaşamlarımıza dikkatle bakmaya davet eden bir soru ile tamamlamak istiyorum.Sadece 3 gün daha görebileceğinizi bilseniz, o 3 günü nasıl geçirirdiniz?

2023’e başlarken üzerinde düşünülecek 5 soru

Yeni başlangıçları severiz. Eskiyi geride bırakıp yeniye başlarken yeni bir şeyler yapma fikri de iyi gelir. Belki tam da bu yüzden yeni yıl, spora başlama, sağlıklı beslenme ve kilo verme dönemidir, bol bol kitap okuma, kendine daha çok zaman ayırma, sosyal medyayı daha az kullanma, yeni bir hobi edinme, yeni bir şeyler öğrenme ve daha pek çok yapılası şeyi yapma zamanıdır. Yani istenenleri yapmaya yönelik kararların hayata geçirilmesinin arifesidir yeni yıl. Başlangıçta son derece hevesle listelenen bu kararlar dizisi çoğu zaman beklendiğinden anlamlı ve önemli kararlar elbette ama nedense çoğu zaman yılbaşında alınan kararlar kısa ömürlü olur ve bu kararların birçoğu bir sonraki yılın aynı zamanlarının yeni kararları listesine eklenmek üzere nadasa bırakılır. Yeni yıl için özenle hazırlanan karar listeleri, kararlılıkla sürdürülenler yerine yarı yolda kalanlardan oluşan listelere dönüşür.

Ortaya çıkan bu sonucun iki nedeni olabilir: Yılbaşı kararları aslında yürekten istenen sonuçlara götürecek kararlar değil de alışkanlıkla dile getirdiğimiz cümlelerden oluşabilir. Ya da bu kararlar yürekten inanılan ve ulaşılmak istenen sonuçlara yönelik kararlar olmalarına karşın uygun başlama zamanı henüz gelmemiştir.

Peki o zaman ne yapmalı? 

Yıl başında doğrudan kâğıdı kalemi alıp yeni yıl kararları listesi yapmadan önce aşağıdaki sorular eşliğinde kendimizle biraz çalışmak fena fikir olmayabilir. 

Tamamlanan yıldan önümüzdeki yıla taşımak istediğim neler var? 

Önümüzdeki yıl kendimden neler bekliyorum?

Önümüzdeki yıl boyu yapmayı tasarladığım neler var?

Her birinin benim için anlamı ne?

Peki bunları nasıl yapacağım, ne zaman başlamam ve neler yapmam gerekli? Bu çalışma sonrasında, beklenti ve tasarlananlarla uyumlu kararların (karar yerine hedef veya adım da denebilir) cümlelere dökülmesi kolaylaşacaktır.  Üstelik böyle şekillenen cümlelerden oluşan listeler, yarı yolda bırakılacakların değil, yıl boyu kararlılıkla sürdürüleceklerin listeleri olmaya da güçlü adaylar olacaktır.

İzler ve Tortular

Yeni yılın ilk haftasından herkese merhaba.

Geçen yılın son bir ayı boyunca aklımda iki kelime döndü durdu: İzler ve tortular. 

Yaşam boyu hayatlarımızda birikenlerin kimilerinin izlere, kimilerinin ise tortulara dönüştüğünü fark ettim. İzler, bugünden geleceğe giden yolda dönüştükleri bilgelikle yol gösterici olurken tortular tam bir ters kuvvetle çalışıyorlar. 

Her birimiz doğduğumuz andan itibaren bir yolculuğun içinde buluyoruz kendimizi. Yolculuk için hazırlık yapma şansımız yok, yanımızda olması gerekenleri önceden listeleyebileceğimiz bir bilgimiz de yok işin kötüsü. Bu düzenin içinde işler biraz farklı yürüyor. Bavullar yolculuk sırasında doluyor. Ne koyalım bavula sorusunun cevabı üzerinde düşünmeye gerek kalmadan, yaşanmışlıklar doluyor bavulların içine. Bu yaşanmışlıkların bir kısmı izler, bir kısmı da tortularla gösteriyor kendini. 

Tortular görüntüyü bozup, adım atmayı güçleştiriyor. Üstelik dibe çökecek kadar ağır oldukları için bavulun taşınmasını da güçleştiriyorlar. Oysa izler her ihtiyaç anında bizden çıkıp bugünden geleceğe giden yola döküldükleri için ilerlemeyi daha rahat bir hale getiriyorlar. 

Gelin yeni yılın bu ilk haftasında başınızı bugünden geçmişe çevirip bir liste yapın. Sizdeki izler neler, nelerin tortuları birikmiş olabilir taşıdığınız yaşam bavulunuzun içinde. Sonrasında da fark ettiğiniz izlerin tadını çıkara çıkara ilerlemenin keyfine varın. 

Mutlu yıllar…

Umuda Dair Bir Hikaye

Yolda umutsuz adımlarla ilerliyordu. Ne acımasızdı umutsuzluk, sadece yaşam sevincini almakla kalmamış, adeta gözlerini de kör etmişti. Öylesine farkında olmadan atıyordu ki adımlarını, tam önünde duran yaşlı kaplumbağayı bile fark etmedi. Ayağı takıldı, düşmekten son anda kurtuldu.

Kaplumbağanın kızgın sesiyle kendine geldi. Şaşkınlık içinde kaplumbağaya bakmaya başladı. Konuşan kaplumbağa mıydı gerçekten?

“Ey insan evladı, umudu elinde tutmaya çalışmak tıpkı uçan bir balonu elinde taşımak gibidir. Balonla seni birleştiren ip elinde olduğu sürece, için coşkuyla dolar. Başını her gökyüzüne kaldırdığında balonunu görür sevinirsin. Dikkat etmez, sıkı tutmaz ve balonun ipini elinden kaçırırsan o renkli balon uçar gider. İşte umutla bağını koparırsan o da tıpkı uçan balon misali uçar gider elinden ve artık sana görünmez olur.

Umutla seni neyin bağladığını, umudu elinde tutmanı kolaylaştıran ipin neden yapıldığını bulmak senin sorumluluğun, tıpkı şartlar ne olursa olsun o ipi elinde tutmaya devam etmenin senin sorumluluğun olduğu gibi. Hem ipi bırakmak hem de elinden uçup giden umudun ardından göz yaşı dökmek çok anlamlı değil. Umutla senin arandaki bağı sağlamca kuracak ipi bulmaz ve bulduğun ipi sımsıkı tutmazsan, uçan balonun elinden kaçtığında kafanı gökyüzüne kaldırdığında zarifçe salınan balonunu göremediğin gibi, seninleyken içini hafifleten umutla buluşman da mümkün olmaz.”

Kaplumbağanın sözleri bir tokat gibi çarpmıştı yüzüne. Umudunu kaybettiren şeyin suçladığı hayat olduğundan eminken, umudu kendisiyle buluşturan ipi nelerin oluşturduğunu bulmanın ve o ipi asla elinden bırakmamanın onun sorumluluğu olduğunu söylüyordu kaplumbağa. Çocukken elinden kaçan uçan balonları anımsadı. Belki de haklıydı kaplumbağa. Kendi kendine mırıldandı, “düşüneceğim, evet söylediklerini düşüneceğim”.

Yürümeye devam etti. Bu defa attığı adımlar az öncekinden daha hafif geldi ona.  Sanki bir şey eksilmişti. Buldu neyin eksik olduğunu, umutsuzluk yoktu attığı adımların içinde. Henüz aradığı umut da gelmemişti ama olsun, artık umudu bulabileceğine dair inancı vardı içinde.  

Kıssadan hisse için üç ufak soru: 

Umudun sizdeki karşılığı ne? Umutla sizi bağlayan, umudu elinizde tutmanızı sağlayan ip nelerden oluşuyor? O ipi elinizde sımsıkı tutmanızı neler destekliyor? 

Hoş Geldin 2021

Yüz yıllardır yılların gidişine gelişine bir anlam veriyoruz. Kendi yarattığımız zamanı kendimizce şekillendirmeye çalışıyoruz. Kendimize bir yol, yön oluşturmaya çalışıyoruz. Bir şeylerle vedalaşmak, bir şeyleri hayatımıza dahil etmek için düşünüp planlar yapıyoruz. Biten yıla şöyle bir bakmak, yeni yıla güzel dilekler, kararlar, hayaller bırakmak binlerce yıllık bir gelenek olmuş belki de farkına varmadan. 

Ben de bu geleneği bozmadan 2020 ile vedalaşmak, 2021’i sevgiyle kucaklamak ve 2021’le ilgili kararlarımı gözden geçirmek için aldım kağıdımı kalemimi elime ve başladım düşünmeye.

Geçen yıl bu zamanlarda yeni yıla dair bana kendini fark ettiren bazı şeyler bu yıl da hemen görünüverdiler gözüme. Biraz kurcalayınca, bir grup kararımın yıllık değil ömürlük olduklarına inandım. Nedir onlar derseniz, hemen söylerim: Şefkat, sevgi ve umudu ve bunlara bağlı olarak da mutluluğu hem kendi içimde çoğaltmak hem de paylaşmak konusunda yaptıklarımı daha fazla yapmakla ilgili kararalar sözünü ettiklerim. İnanıyorum ki içinde yaşadığımız günlerde ancak ve ancak kızgınlık, öfke ve umutsuzluk yerine onların zıt kavramları olan şefkat, sevgi ve umut çoğalırsa daha iyi bir dünya olacak etrafımızda.

Sosyal Ağların Şaşırtıcı Gücü isimli kitapta rastladım, 1 kişinin üçüncü seviye etki alanında 8000 kişi varmış. Yani 1 kişi bir şeyleri değiştirirse, 8000 kişiyi etkileme ihtimali ortaya çıkıyormuş. Madem öyle, ben de umut ve şefkati çoğaltma konusundaki kararlarımı paylaşırsam, bakarsınız birileri beğenir kullanır, o zaman da belki 8000, 10000 derken birçok insanın içindeki umut, şefkat ve hemen peşlerinden de mutluluk çoğalır dedim kendi kendime.

İşte benim kararlarımdan bana göre en kolay olanlarından bazıları:

  • Sabahları günaydın de, önce kendine, sonra doğan güneşe, sonra yakınındakilere, gördüklerine, görüştüklerine, konuştuklarına
  • Sahip olduklarını sık sık fark et ve sonra da hepsinin varlığına şükret
  • Sorun paylaşmak yerine, sorundan söz edince aklına gelen çözümleri de keşfet ve onları da paylaş
  • Kullandığın dile ve seçtiğin kelimelere dikkat et, koşturuyoruz demek yerine ne yapıyorsan onu söyle, yorgunum demek yerine seni meşgul eden işlerinden söz et
  • Her zamankinden daha fazla teşekkür et, teşekkür ederken ne için teşekkür ettiğini, yapılan şeyin seni neden memnun ettiğini de belirtmeye gayret et
  • Daha fazla yardımlaşmayı ve dayanışmayı hedefle,
  • Her ne yapıyorsan o anda orada olarak yaptığından emin ol 
  • Sevdiklerine onları sevdiğini daha fazla söyle
  • Çocuklara ve gençlere daha fazla zaman ayır, bildiklerini, tecrübelerini anlat, paylaş
  • Doğayı ve doğadaki canlıları gözlemlemeye ve anlamaya çalış
  • Kendi yaşamında yolunda gidenleri daha fazla fark et, unutma yolunda gidenler genellikle yolunda gitmeyenlerden daha fazladır, ama biz yolunda gitmeyenleri daha kolay fark ederiz
  • Duyguların bulaşıcı olduğunu her zaman hatırla ve her gün acaba bulaştırdığım duygu ne sorusunu sor kendine
  • Koskoca evrende küçücük bir “ben” olsan da, kapladığın bir alan olduğunu hep hatırla ve o alanın sana verdiği iyi ve doğru insan olma sorumluluğunu sakın unutma
  • Hayatı otomatikten ve sadece alışkanlıklardan yaşamadığından emin ol, her gün farklı ne var, ben nasıl katkı sağlarım sorusunun cevabını aramayı sakın unutma
  • Daha fazla oku, daha çok soru sor, daha fazla öğren, daha fazla keşfet, daha fazla paylaş

2021’in, 2020’nin öğrettikleriyle birlikte hepimize yeni pencereler açması ve sağlıklı, mutlu, umutlu ve şefkat dolu bir yıl olması dileklerimle…

Zamansız Zamanın İçinde Dolaşan Bahar Sabahı Kokuları

Perdeleri açtı. Koltuğunu cama doğru çevirdi. Usulca oturdu. Derin bir nefes aldı. Karşısında yükselmekte olan güneşe, ağaçlardaki bahar dallarına baktı. Hemen ardından da yanındaki sehpaya uzanıp az önce özenle pişirdiği sabah kahvesini eline aldı. Güneşe, gökyüzüne, bulutlara ve bahar dallarına bakarak kahvenin en sevdiği yeri olan köpüğünden keyifli bir yudum aldı.

Nasıl oldu o da anlamadı ama bir anda aklına “zaman” kelimesi düşüverdi. Ne çok işgal ediyor kafamızı şu zaman diye düşündü. Hep söyleyecek bir sözümüz var zamana dair; Zaman su gibi akıp geçiyor. Ne çabuk geçmiş zaman. Zamanım yok. Zamana ihtiyacım var. Zamanı yönetmek gerek. Zamana bırakalım. Zamansızlıktan yoruldum. Zamanı gelince düşünürüz.

Derken zaman, zamansızlık, zamanın akışı, geçişi, gidişi ve zamanla kurulan ilişkilere dair sorular ve cümleler belirmeye başladı zihninde birer birer.

“Zamanı tasvir etmek istesem nasıl ederim? Zamanın bir rengi olsa ne renk olurdu? Bir kokusu olsa neye benzerdi? Bir şekli olsa acaba nasıl görünürdü? Görsem, dokunsam, kokusunu fark etsem nasıl bir ilişkim olurdu acaba zamanla? Madem bize görünmüyor, gerçekten var mı ki zaman diye bir şey? Farz edelim zaman diye tanımlı bir şey hiç olmasaydı acaba nasıl olurdu hayat? Kimdi ki zamanı yaratan, ben miyim yoksa bir başkası mı? Ne zormuş yahu zamansızlığı da zamanın nasıl var olduğunu da hayal etmek. Onlar duradursun, bir bulayım başka ne sorular gelmiş zihnime? Hah buldum işte; zaman hızla akıp gittiğine ve geri gelmediğine göre acaba vefasız mı kendileri?  Yoksa birçok şeyi zamana bırakıp durduğumuza göre çok mu yardımsever? Değilse, durmadan bir şeyleri bana bırakıyor bu insanlar diyerek beziyor mu bizlerden?”

Bunları düşünürken sanki bir insan gibi canlandı karşısında zaman. Hatta iki insan gibi canlandı. Biri zamansız zamanın temsili olan insan; siyah beyaz, ruhsuz, ifadesiz ve sabırsız, çok mesafeli, sanki elini uzatsa daha da uzaklaşacak gibi. Diğeri ise tam da içinde durduğu zamanın temsili olan insan; rengarenk ve capcanlı ve duygu dolu ve sakin ve hatta bahar sabahları dışarı ilk çıktığında duyduğu o güzel, ferah ve karmaşık kokuya sahip, sanki elini uzatsa dokunacakmış kadar yakın.

Zamansız zaman da ne demek diye düşündü ardından. Bir sırası olmayan, işgalci, zorba, yerini bilmeyen ve saçma gibi kelimeler döküldü aklının içine. Sonra o bahar sabahı kokusu geldi burnuna tekrar, sanki az önce aklının içine dökülen anlam veremediği ve sırasız kelimelerin arasına süzüldü izinsizce.

Bahar sabahının kokuları zamansız zamanın içinde gezinirken o zamansız zamanların aslında burada ve yanında olmadıklarını fark etti. Bir kısmı kendi bahar kokan anlarında yaşanmış bitmiş, bir kısmı da kendi bahar kokan anları gelinceye kadar yaşanamayacaklardı. Yoksa şimdi fark ettiği o bahar sabahı kokusu şu anda oturduğu koltuğa, dışarıdaki güneşe ve bulutlara, elindeki kahve fincanına, dilindeki kahve tadına mı aitti ne? Zorlasa bu güzel koku bulaşabilir miydi acaba siyah beyaz ve renksiz, ifadesiz ve ruhsuz görünen zaman temsiline, dönüştürebilir miydi onu da acaba kendi güzelliğine?

Şu anda burnuma gelen bu güzel bahar kokusunu her fırsatta yakalasam, varlığını hatırlasam, unutmasam, oldu ki unutsam bile yeniden hatırlamayı hatırlasam yeter mi acaba renksiz ve zamansız zamanın işgalini yok etmeye diye düşündü kendi kendine. Kim bilir, yeter belki de diye cevapladı kendi sorduğu sorusunu sessizce.

Birden o güzel koku geldi burnuna yeniden, sanki sardı bütün bedenini hiç ona sormadan. O güzel koku eşliğinde bir yudum daha aldı kahvesinden, daha mı güzeldi bu yudumun ağzında bıraktığı tat ne? Gülümsedi ve yüzüne konan tatlı tebessüm eşliğinde tekrar çevirdi bakışlarını camdan dışarıya, artık ta içinde hissettiği o güzel bahar sabahı kokusuyla beraber …

Kırmızı Koltuk

Hani hiç beklemezken yağar ya bahar yağmurları, işte o günlerden biriydi. Sabah uyandığımda pırıl pırıldı güneş, sonra kapkara bulutlar saklayıverdiler güzelim güneşi ve dışarısı kapkaranlık oldu birdenbire. Ha indirdi ha indirecek. Bir yerlere yağıyor bence, şu karşı taraf iyice kararmış, hatta şimşekler çakıyor oralarda. Canım sıkıldı güneşin gidip yağmurun gelişine. Dışarı çıkacaktım ben bugün. Çarşamba bugün günlerden. Balıkçı kahvesine gidecektim sabah kahvemi içmeye, sonra da dondurmamı alıp yürüyecektim sahil boyunda. Üstelik ödenecek faturalarım da vardı. Ah olmadı işte bu yağmur, bütün planlarımı da aldı götürdü benden. Kaldık mı gene kırmızı koltukla baş başa.

Sanmayın ki azımsadım kırmızı koltuğun varlığını, aksine sevindim varlığına. O da olmasaydı ben ne yapardım bu koca evde yapayalnız. Ah bir anlatsa da dinleseniz neler bilir bu kırmızı koltuk. Sırdaşımdır, dert ortağımdır, arkadaşımdır, varlığı bana her daim hediyedir onun.

Her halde 15 yaşında falandım büyükannem öldüğünde. Annem bir süre dedemle kalmıştı. Eve geldiğinde koşa koşa kapıyı ben açmıştım anneme. Yorgun ve üzgün annem yanında da kırmızı koltuk birlikte duruyorlardı kapıda. Sımsıkı sarılmıştım annemin boynuna. O da bana. Sonra da şöyle demişti annem: Büyükannen hep bu koltuk Gülümser kızımın derdi ya. Küçükken seni bu koltukta uyuturdu. Evde başka yer yokmuş gibi tek oyun yerindi ya bu kırmızı koltuk senin. Dedenden izin aldım, sana getirdim kırmızı koltuğu güzel kızım. Hem ağlamıştı annem hem de koltuğu odama taşımıştı ite kaka. Ben de ağlamıştım annemle beraber.

Ben büyüdüm, evlendim, çocuklarım oldu, çocuklarım evlendi gitti uzaklara, eşim gitti çok uzaklara, ama kırmızı koltuk hep benimle kaldı. İskeleti yıpranınca tamir ettirdim, kumaşı eskidikçe değiştirdim, ama hep kırmızı kumaşla kaplattım. Anlayacağınız kırmızı koltuk her zaman kırmızı koltuk olarak kaldı hayatımda, büyükanne yadigarı kırmızı koltuk.

Ben uzun yıllardır yalnızım. Biraz yaşlandım tabii. Şu zamana kadar çok iyi idare ettim ama yavaş yavaş zor gelmeye başladı yaşlılık. İşte mesela bugün. Ben normalde çıkmaz mıydım yağmurda Çarşamba ritüelime. İki elim kanda olsa düşerdim yollara. Islana ıslana bile olsa yürürdüm deniz kenarında.

Laf aramızda, geçenlerde bir Çarşamba yine yağmur vardı, dedim ne olacak, erimem ya yağmurda, şurası zaten deniz kenarı. Çıktım dışarı. Güzelce yürüdüm, kahvemi içtim, dondurmamı yedim, sonra eve geldim ki akşama hapşır, öksür dur. Çocuklara yakalanmasam yine dert değil, ben kendimi iyi ederim ama telefonda hapşırık öksürük duyunca deliye dönüyor benimkiler. Anne yine mi sokaklarda dolaştın yağmurda çamurda diye başlıyorlar söylenmeye. Eh haklılar tabi, uzaktalar buralardan, akılları kalıyor biricik annelerinde. Gel deseler ben gidemiyorum, gelin desem onlar gelemiyorlar. O yüzden korkarım biraz daha dikkat etmem gerekiyor kendime.

Bugün de yağmur ve yaşlılık el ele tutuşup baş başa bıraktı kırmızı koltukla ikimizi. Şikâyetim yok merak etmeyin. Şimdi kahvemi yaparım, kitabımı alırım, otururum kırmızı koltuğuma biraz yağmuru izlerim, biraz damlaların sesini dinlerim, sonra dalarım kitabıma, geçer bugün de böyle. Ama gitti ya benim Çarşamba ritüelim, ben ona yanıyorum.

Ha bu arada yalnızım dediysem merak etmeyin, yalnız sayılmam aslında. Apartman komşularım var, apartman görevlimizin kızı var, iki sokak ötede oturan çocukluk arkadaşım Münevver var. Sadece evin içinde yalnız gibiyim. Aslında orada da yalnız sayılmam, kırmızı koltuk var yanımda, beni hiç yalnız bırakmayan.

Kahve yapmak için usul adımlarla yürüdüm mutfağa doğru. Sonra aklıma geldi. Madem dışarı çıkamayacaktım, o zaman Çarşamba sabah kahvemi daha bir keyifle içeyim dedim kendi kendime. Salona geri döndüm, vitrinli dolabımdan en sevdiğim kahve fincanımı seçtim. Üzerinde güller olan pembe renkli incecik porselen kahve fincanımı. Sonra bir de su için küçük kristal bardağımı aldım yandaki raftan. Ve tabii küçük gümüş tepsimi. Benim nişan tepsimdi bu küçük tepsi. Nişan yüzüklerimizi bir makasla beraber yerleştirmişti annem, kız kardeşim de tutmuştu tepsiyi babam nişan konuşmamızı yaparken. Anılarımla beraber geri döndüm mutfağa. Raftan kahve kavanozumu aldım, o da ne kavanozda kahve bitmiş. Nasıl sevindim anlatamam. Demek ki yeni kahve paketi açılacak şimdi ve mis gibi taze kahve kokacak mutfağımın içi.

Bakır cezvemi aldım, pişirdim taze kahve ile sade kahvemi. Bugün Çarşamba ya dondurma da yiyemedim ya bir küçük sakızlı lokuma izin verdim kendime. Küçük bir lokum tabağı ile lokumumu da yerleştirdim tepsinin içine.

Seslendim içeriye, geldim kırmızı koltuk, geldim merak etme buradayım.

Tepsiyi kırmızı koltuğun yanındaki sehpaya bıraktım. Ellerimle ördüğüm dantel perdelerimi araladım. Oturuverdim koltuğa hızlıca. Annem kızardı çocukken, atma kendini kızım koltuğa, kibar hanımefendiler hiç böyle oturmazlar derdi. Ama can çıkar huy çıkmaz ya, ben hala atarım kendimi koltuğa.

Yağmur iyice hızlanmıştı. Camlara doğru yağıyordu. İçimi bir sevinç kapladı. Eskiden beridir çok severim camlardan süzülen yağmur damlalarının birbirleri ile olan yarışlarını izlemeyi. Pencerenin dibine kim önce inecek der gibidirler birbirlerine. Seçerim içlerinden birkaç tanesini, başlarım beklemeye acaba kim kazanacak diye.

Kahvemi aldım elime ve bir yudum alıverdim üzerindeki köpükten hüp diye. Başladım damlaları izlemeye. Ara ara da dışarıya bakmaktan alamıyordum kendimi. Ne çok insan vardı dışarıda koşuşturan. Yağmurda oynayan çocuklar, denize doğru uçuşan martılar. Nasıl da eğlenceli görünüyordu dışarılar.

Ah kırmızı koltuk ah, bir dilin olaydı da konuşaydın benimle, işte o zaman tam olacaktı dostluğun. Şimdi sadece dinliyorsun beni. Ama olsun, insanın bir dinleyeni olması da önemli. Ya sen de olmasaydın, benim kahve keyfime, bu anlattıklarıma kim eşlik edecekti. İyi ki varsın be kırmızı koltuk. Keşke dondurmam da olaydı, Çarşamba tam Çarşamba olacaktı, ama neyse, ne yapalım kısmet. Lokumla da idare ederim ben.

Münevver gelseydi keşke, ama yağmur var, o nasıl gelsin Gülümser, sen de dedim kendi kendime. Apartman görevlisinin kızını mı çağıraydım, ama onun da okulu var. Neyse Gülümser boş ver, kırmızı koltuk var ya. O seni sıkmaz, sen anlat ne anlatmak istiyorsan. Dinler seni kırmızı koltuk can-ı gönülden.

Tam o sıradaydı sanırım, bir anda güneş açtı dışarıda, sanki deminki karanlık, deli yağan yağmur, kulaklarımı patlatan gök gürültüsü hiç olmamış gibiydi. Sadece camlardaki ıslaklık ve yollardaki küçük su birikintileri kalmıştı yağmurdan geriye. Birden başımı gökyüzüne çevirdim, evet, evet bir şey daha kalmıştı yağmurdan geriye, hem de çok güzel bir şey. Ayağa fırladım ve gökkuşağı diye bağırdım ellerimi çırparak. Kırmızı koltuk, baksana gökkuşağı çıktı gökyüzünde. Şu renklerin güzelliğine bak. Baksana kırmızı koltuk, gördün mü? İyi ki seni pencerenin kenarına koymuşum, iyi ki, yoksa göremezdik ikimiz de gökkuşağını. Ne kadar güzel değil mi, öyle değil mi kırmızı koltuk, iyi ki varsın sen kırmızı koltuk, iyi ki…